“Cách bạn đối xử với chính mình là tiêu chuẩn để người khác đối xử với bạn.” ~ Sonya Friedman

Cuộc gọi điện thoại càng lâu, tôi càng trở nên kích động. Mẹ tôi ở đầu dây bên kia, như thường lệ, trút hết cảm xúc của bà lên tôi. Tôi đã chuyển đến Los Angeles để học cao học, một phần để thoát khỏi tất cả những điều này — sự bất hạnh của mẹ tôi, tinh thần trách nhiệm tôi phải có, và áp lực để trở nên hoàn hảo.

Khi gác máy, tôi cảm thấy tức tối vô cùng. Vào thời điểm đó, tôi không thể (đính chính: không muốn) cho phép mình thừa nhận rằng tôi đã giận mẹ. Tôi không thể dung hòa đồng thời những cảm xúc tiêu cực đó và và tình yêu thương tôi dành cho mẹ. Dù sao thì, chẳng phải bà đã hy sinh quá nhiều cho tôi sao? Chẳng phải tôi luôn coi bà là người bạn tâm giao thân thiết nhất của mình sao? Tôi đã tự hào tuyên bố bà là bạn thân nhất của tôi khi tôi còn nhỏ kia mà?

Ngay cả những ký ức tích cực nhất giữa mẹ và tôi cũng dần bị lu mờ bởi cái bóng của căn bệnh trầm cảm của bà. Khi còn nhỏ, tôi không bao giờ hiểu được tại sao mẹ tôi lại luôn buồn bã như vậy. Tôi trân trọng những ngày hiếm hoi bà vô tư, ngốc nghếch và ôm chặt những khoảnh khắc này vào lòng. Khi bà rơi vào trạng thái trầm cảm, những ngày ngủ triền miên trong căn phòng tối của bà, tôi phải thúc ép bà ra ngoài thường xuyên hơn.

Ngay từ sớm, tôi đã học cách kiềm chế hành vi và cảm xúc của mình để không xúi giục hoặc kéo dài nỗi buồn của bà. Trong tâm trí non nớt của mình, tôi buộc mình phải có trách nhiệm với bà và không thể tách biệt cảm giác của bà với cảm giác của tôi.

Tôi muốn bà hạnh phúc và nghĩ rằng nếu tôi luôn “cư xử tốt” thì bà sẽ hạnh phúc. Khi bà không hạnh phúc, tôi đã tự trách mình vì điều đó. Một cách vô thức, mẹ tôi nuôi dưỡng niềm tin này khi bà liên tục khoe khoang với người khác rằng tôi là “đứa con gái hoàn hảo”. Áp lực phải đáp ứng kỳ vọng của mẹ khiến tôi bị choáng ngợp. Tôi đã kìm nén rất nhiều cảm giác và trải nghiệm tiêu cực để ủng hộ việc duy trì lý tưởng mà tôi và bà đã cùng tạo ra.

Ngày hôm đó, tôi chuyển sự tức giận này sang một mục tiêu an toàn hơn, đồng nghiệp của tôi. Hôm đó tại nơi làm việc, tôi đã nổ tung. Tôi không thể nhớ mình đã nói gì, nhưng tôi nhớ rõ vẻ bối rối trên khuôn mặt cô đồng nghiệp. Sự thất vọng với việc không thể thể hiện bản thân đúng đắn khiến tôi càng tức giận hơn. Tôi cáo lỗi, chạy vào phòng tắm, nhốt mình trong gian phòng cuối cùng, và khóc nức nở.

Ngay sau đó, tôi đã tận dụng các dịch vụ tư vấn miễn phí trong trường. Trong vài tuần tiếp theo, cố vấn của tôi đã giúp tôi nhận ra rằng có những cảm giác như vậy cũng không sao cả. Đây là một ý tưởng cấp tiến đối với tôi, là ý tưởng mà tôi đã đấu tranh lúc đầu. Bởi vì tôi đã kìm nén cảm xúc của chính mình quá lâu, cuối cùng khi tôi cho phép chúng nổi lên, chúng đã bùng nổ.

Sự tức giận, phẫn uất và ghê tởm trở nên sống động và tràn ngập khắp cơ thể tôi bất cứ khi nào tôi nói chuyện với mẹ trong thời gian này. Trong khi bà dường như đang nhận được sự chân thật và chân thành từ người khác, tôi lại thật khéo léo lựa chọn chủ đề trò chuyện vì sợ làm bà tổn thương.

Tôi không bao giờ cảm thấy mình có thể chia sẻ những khó khăn và thử thách mà tôi đã trải qua trong cuộc sống của chính mình bởi vì điều này mâu thuẫn với con người của tôi đối với bà. Tôi cảm thấy mình không có quyền bất hạnh. Khi tôi cố gắng mở lòng về những điều này, bà thường ngắt lời tôi bằng một câu chuyện về nỗi khổ của chính bà, bác bỏ nỗi đau mà tôi cảm thấy. Bà có vẻ nhất định muốn đóng vai nạn nhân cho đến cùng còn tôi bắt đầu cảm thấy bực bội vì tất cả những gì tôi nhận được là sự yếu đuối.

Tôi nhận ra rằng để hoàn thành chương trình sau đại học bằng một tinh thần vững chãi, tôi cần hạn chế lượng thời gian và năng lượng dành cho bà. Thay vào đó, tôi tìm mọi cách để bảo vệ và phục hồi năng lượng của mình. Viết lách đã trở thành phương pháp trị liệu cho tôi (Bạn có thể tìm hiểu thêm về Writing Therapy – Liệu pháp Viết trong các nội dung Compassion đã đăng tải). Tôi thấy tôi có thể nói những điều thông qua câu chữ mà bình thường tôi không thể nói thành lời với mẹ.

“Đây sẽ không phải là một bức thư dễ dàng với mẹ và con xin lỗi nếu nó làm tổn thương mẹ, nhưng con cảm thấy như mối quan hệ của chúng ta đang dần tan vỡ, và một trong những lý do là con đã giữ những điều này quá lâu. Con chưa bao giờ nghĩ rằng mẹ có thể chịu được sự trung thực từ con, vì vậy con đã nói dối và giả vờ rằng mọi thứ vẫn ổn vì con luôn sợ mình sẽ làm mẹ thất vọng hoặc mẹ sẽ rơi vào tâm trạng chán nản.

Mẹ đã vô thức tạo áp lực lên người khác (đặc biệt là con) để lấp đầy sự trống trải của mẹ, nhưng đó là một kỳ vọng nguy hiểm và không thực tế, và mọi người không thể và sẽ không đáp ứng được điều đó. Và họ bắt đầu bực bội mẹ vì điều đó. Con muốn mẹ hạnh phúc, nhưng con bắt đầu nhận ra rằng con không thể chịu trách nhiệm về hạnh phúc và chữa lành của mẹ; chỉ có mẹ mới có thể.”

Nhìn thấy sự thật trên giấy là hình thức xác thực cuối cùng đối với tôi. Tôi không còn cần phải “hoàn hảo”. Tôi đã cho phép bản thân được là chính mình và tôn trọng mọi cảm giác xuất hiện.

Khi tôi đã sẵn sàng, tôi thực hành thiết lập ranh giới với mẹ tôi. Tôi cho bà biết rằng tôi yêu và ủng hộ bà, nhưng điều đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến tôi khi bà sử dụng cuộc trò chuyện của chúng tôi như những buổi trị liệu cá nhân của riêng mình. Tôi giải phóng nhu cầu cố gắng “sửa chữa” mọi thứ cho bà.

Bạn có gặp khó khăn khi thiết lập ranh giới cảm xúc lành mạnh?

Hãy dành một chút thời gian để trả lời những câu hỏi sau được phỏng theo Ranh giới và Mối quan hệ: Biết, Bảo vệ và Tận hưởng bản thân của Charles Whitfield.

Trả lời bằng “không bao giờ”, “hiếm khi”, “thỉnh thoảng”, “thường xuyên” hoặc “thường”.

• Tôi cảm thấy như thể hạnh phúc của tôi phụ thuộc vào người khác.

• Tôi thà chăm lo cho người khác hơn là tự chăm sóc cho chính mình.

• Tôi dành thời gian và năng lượng của mình để giúp đỡ người khác đến nỗi tôi bỏ bê những mong muốn và nhu cầu của bản thân.

• Tôi có xu hướng gánh vác tâm trạng của những người gần gũi với tôi.

• Tôi quá nhạy cảm với những lời chỉ trích.

• Tôi có xu hướng bị “cuốn vào” các vấn đề của người khác.

• Tôi cảm thấy có trách nhiệm với cảm xúc của người khác

Nếu bạn trả lời “thường” hoặc “thường xuyên” cho những câu trên, đây có thể là dấu hiệu cho thấy bạn gặp khó khăn trong việc thiết lập ranh giới cảm xúc lành mạnh. Giống như tôi, bạn có thể bị ảnh hưởng rất nhiều bởi cảm xúc và năng lượng của những người và không gian xung quanh bạn. Đôi khi, rất khó để phân biệt giữa “việc” của bạn và “việc” của người khác. Việc thiết lập ranh giới cảm xúc rõ ràng là vô cùng quan trọng, nếu không chúng ta có thể bị choáng ngợp và bị quá khích bởi những gì diễn ra xung quanh mình đến mức đôi khi khó sống cuộc sống lành mạnh.

Dưới đây là một số cách để bắt đầu quá trình thiết lập ranh giới cảm xúc lành mạnh hơn.

• Bảo vệ bạn khỏi “vấn đề” của người khác.

Tôi có thể cảm thấy khi ai đó đang vi phạm một ranh giới khi cơ thể tôi căng ra. Tôi nhận ra rằng hơi thở của tôi rất nông. Tôi cảm thấy mình bị mắc kẹt, nhỏ bé, bất lực.

+ Điều đầu tiên tôi làm là nhắc nhở bản thân mình hít thở. Tôi lấy hành động tập trung vào hơi thở làm trung tâm và mở rộng năng lượng xung quanh tôi. Trong không gian này, tôi có thể suy nghĩ và hành động rõ ràng hơn.

+ Khi tôi cảm thấy bản thân trở nên quá sức, tôi cố gắng loại bỏ bản thân khỏi tình huống ngay lập tức. Đôi khi tất cả chỉ cần vài phút để đi bộ và lấy lại cân bằng. Lần khác, tôi phải đưa ra quyết định không dành thời gian cho những người thường xuyên tiêu hao năng lượng của tôi.

+ Có một không gian an toàn để rút lui, thực hành chánh niệm và thiền định hoặc hình dung một lá chắn bảo vệ xung quanh bạn là những phương pháp khác có thể giúp khôi phục sự cân bằng khi ranh giới bị xâm phạm. Hãy tìm ra những gì phù hợp nhất với bạn.

• Học cách truyền đạt ranh giới của bạn một cách rõ ràng và nhất quán.

Đối với nhiều người, đây có thể là phần việc khó khăn nhất cần làm bởi nhiều lý do. Thứ nhất chúng ta không muốn tỏ ra là đang đối đầu. Thứ hai chúng ta sợ rằng nếu chúng ta đặt ra ranh giới rõ ràng cho bản thân, những người khác trong cuộc sống của chúng ta sẽ bắt đầu bực bội với mình. Tuy nhiên, học cách trao đổi về ranh giới một cách hiệu quả là cần thiết để xây dựng các mối quan hệ lành mạnh.

Tôi không thoải mái với điều đó.

Có vẻ không ổn đâu khi…

Tôi không đồng ý với…

Tôi rất cảm kích nếu như bạn không…

Xin đừng…

Nếu bạn không thoải mái về việc sử dụng bất kỳ cụm từ nào trong số này, bạn sẽ thấy nhẹ nhõm thôi vì không phải lúc nào việc tuyên bố ranh giới cũng nhất thiết phải bằng lời nói. Bạn cũng có thể giao tiếp hiệu quả thông qua việc sử dụng phi ngôn ngữ. Đóng cửa, lùi lại một bước, lắc đầu hoặc ra hiệu bằng tay có thể là những cách ít đe dọa hơn để người khác biết bạn sẽ chấp nhận và sẽ không chấp nhận điều gì từ họ.

• Hãy kiên nhẫn trong việc thực hành

Khi tôi lần đầu tiên nhận ra rằng tôi đang phải chịu đựng những cảm xúc tiêu cực của mẹ mình, tôi đã trở nên vô cùng phẫn uất và chán ghét bà. Thay vì nhận trách nhiệm về vai trò của mình trong việc để xảy ra chuyện này, tôi lại đổ lỗi cho bà về mọi điều tiêu cực đã xảy ra trong cuộc sống của tôi. Tôi thu mình và xa cách với bà hoàn toàn. Mối quan hệ của chúng tôi trở nên vô cùng căng thẳng trong thời gian khi cả hai đều điều chỉnh lại những ranh giới mới mà tôi đang thiết lập. Cuối cùng thì, tôi đã có thể cho phép bà trải nghiệm cảm xúc của riêng mình mà không cần nói về tôi. Tôi có thể lắng nghe và không còn trở nên thù hận hay cảm thấy bắt buộc phải làm điều gì đó với những gì bà đang cảm thấy.

Bất cứ khi nào bạn thay đổi một khuôn mẫu, điều tự nhiên là bạn sẽ cảm thấy sự phản kháng từ bên trong cũng như bên ngoài bản thân. Khi bạn luyện tập, bản ngã của bạn có thể bắt đầu hoạt động và khiến bạn cảm thấy như bạn đã “sai lầm” trong việc thiết lập ranh giới. Những người khác cũng có thể trở nên bất bình trước sự quyết đoán mới nhận thấy ở bạn. Họ có thể đã quen với một động lực nào đó trong mối quan hệ với bạn và bất kỳ thay đổi nào cũng có khả năng gây ra xung đột.

Hãy nhớ đối xử tốt với bản thân trong suốt quá trình và lặp lại lời khẳng định sau:

Tôi tôn trọng và yêu thương bản thân mình, đủ để nhận ra khi có điều gì đó không lành mạnh cho tôi và tôi đủ tự tin để đặt ra ranh giới rõ ràng để bảo vệ bản thân.

———————

Đang chờ kiểm duyệt

Tác giả:Alana Mbanza

>> Người dịch: Compassion.vn

>>Nguồn: Setting Emotional Boundaries: Stop Taking on Other People’s Feelings

>> Theo compassion.vn